Tuesday, February 14, 2012

Penglam in Zomi Nam Ni laplo

"...kohte sisan Zogam leitanga kibuakhiate hangin note in Zomi Nam Ni nuamtak na zangta un..."


Kumdang bang mah in Penglam zong Zomi Flag tawh Zokhua khempeuh tawn in Zomi Nam Ni zatna ding Tedim khua lam manawh in a zin kawikawi hi. Ahih ngeisa bangin January 20 pan kipan a, February 20 in Zomi Nam Ni kibawlna ding khuapi a tung den ahi hi. Ahi zongin kumkhat pen (a kum zong aman thei nawnlo) Zomi Nam Ni a lap kei hi.

Zomi te tenna khua khat pan khua khat a zin kawikawina ah mipi te in Zomi Flag na dawn in niangtui leh moh, vaimim cim leh gatam tui tawh na dawn, pakkual na awksak, khuang leh zamte tum in na vaitun den uh a, zupi, zuning zong na kicing mahmah hi. Aksa, voksa, kelsa, bawngsa bek hilo Zomi te thupi sim penpen Sialsa nangawn a khuakhua ah a kicing zihziah hi. Mi khempeuh in Zomi Nam Ni hong tun ding a ngaklahna uh leh Penglam in Zokhua khempeuh tawna khual a zin denna hangin mite in Zomi Flag na ciamteh uh a, a hun a tun ding simin nakpi takin na kigingkhol in na dawn den uh hi. Khuado Pawi simloh ah Zomi te hun nop mahmah leh a kiciamteh mangngilhlo ni ahi den hi.

Ahi zongin kumkhat pen Tedim ah Zomi Nam Ni kidawn ngeingai dingin makaite in gel uh hi. Penglam zong tua lam manawh in a cihngei zel bangin khualzin January 20 niin kipan a, Zomi te tenna khua tuamtuamte a banban in a nawk toto hi. Mite in na dawn in makaite in khua khempeuh ah na thupi bawl a, amah zong ahih theih zah in a hanciam hi. Nek leh dawn leh pahtawina te khempeuh sangin mite in Zomi Nam Ni thupi taka dawn ding a utna uh a lungdamzaw hi. Mipi te in zong tua theisiam ahih manin "Pu Penglam a dawn hi kei ung, Zomi flag leh Zomi Nam Ni a dawn hizaw ung" a ci den uh hi. Khua khat ah zan khat giak, nitak simin Zomi Nam Ni thu leh Zomi flag thu gen in khua mipi te tawh hun nuam a zangden uh a, khuasung nungak tangvalte in Zomi Lam leh Zo ngeina tuamtuam lahna tawh hun na hialbawl den uh hi. A zing ciangin khua dang ah tua bang maha hun zang dingin a kipankhia kik uh hi.

Tua kum pen, khua khat pan khua dang a zuat laitak un a khua kigamla pian ahih manin khuazing uh hi. A manawh khua uh a tun mateng uh datmei de in lam a pai uh hi. Amah a zuite leh a mah dawnte in zong Pu Penglam gim ding dan a ngaihsut sak den uh hi. Ahi zongin a mah a ut mahmahna leh Zomi a it mahmah na hang tawh a gim a tawl phawklo in lam a pau ngeungeu hi. Khuazing sungah gamsa tuamtuam tawh kituak in lampi tot khawm hun zong om tham hi.

Tua banga lam a pai laitak un khuazing sungah Penglam in a khe tawh palkhak khat anei hi. Gul palkha hi dingin ki ummawh ahih manin a lawmte kiangah, "Ka khe ah gul hong kivial hiam aw hong etsak dih un" ciin a sam hi. A lawmte zong thakhat thu in hong diangphei uh a, Pu Penglam khe a det uh leh bangmah a mu kei uh hi. Lamsak lamkhang det in a zon uh hangin bangmah a mu kei uh hi. Tua ciangin lam a pai leuleu uh hi. Sau pai man nailo cih ahih laitak in a khe ah hong ki-awk long long khat a om leuleu hi. "Ka khe ah gul hong kivial hiam aw hong etsak dih un" aci leuleu hi. A et kik uh hangin bangmah a mu kei uh hi. A pai leuleu uh hi. Sawt pai nailo cih ciang a liangko tungah puanza hong kibaat bangin a thei a, a lawn hangin a lawngkha kei hi. Kiluai ngeingai ahih manin a dinkhawl a, "Ka liangko ah hong luai ngeingai khat om bang hiam hong etsak dih un," ciin a sam kik leuleu hi. A etsak uh hangin bangmah a mu kei uh hi! A khe ah a awk den khat om, a liang ah a kiluai den khat om---bang hiam cih a theizo kei uh hi. A manawh khua lam zuan in a nawhpai semsem uh hi.

A manawh khua uh amau hun laia khua lian leh minthang Zangsai khua a tun dektak uh ciang khuanawl pan Pu Penglam khe ah a awh luailuai khat a om leuleu hi. Amah zong lamdang sa, lah tamvei sata pian ahih cianga, "Ka khe ah hong luailuai den pen bang na hiam? Kua na hiam? Kuami kuasa na hiam? Bang thu bang la om a, bang deih na hi hiam? Hong kigen in.." ciin a hangkhia damdam hi. Amah a zuite in Pu Penglam, cikmah huna a heh, a haan amu ngeilote in tuabanga thakhat thu ah lungduai zo nawnlo a muh uh ciang lamdangsa in a ling keukeuh uh hi. A datmei uh zong de ngam pak lo in taanglo in, dai dide in a ding uh a, kuamah a phun a pau ngam a om kei uh hi.

Tua laitak in lamkhang panin pasal aw tawh kibang khat in hong dawng a:

"Pu Penglam aw, na khe ah a luailuai, na liangko ah hong luailuai pen kei ka hi hi. Na sanggampa, Zomi, na pianpih, na laizom, na sisan kizoppih ka hi hi. Zomi Nam Ni ah kihel dingin na khualzin thu ka lawmte tawh ka zak uh ciangin koh zong hong zui nuam, hong kihel nuam in ka ut mahmah uh hi. Ahi zongin mihing muh theih pumpi leh sa tawh hong kihel thei nawnlo ka hih manun, na khualzinna ah na nung hong zuiin na paina peuh ah tha hong pia in, na nung panin kong tawsawn den uh hi..."

"Tua ahih leh nang kua hi a, na lawmte na cih kuate hiam?"

"Kei pen nong theihsa bangin Zomi hanga ka leitung nuntakna a taan, Zomi a ka pian man bekbek a ka nuntakna hong kilaksakpa ka hi hi. Ka lawmte ka cihte zong tua mah bang ahi uh hi..."

"Aw, aw, aw... Zomi a na pian man bekbek a bawlsiatna leh thuakna bek hilo na leitung mihing nuntakna nangawn a suplawhte maw....." [Pu Penglam in a kammal zom thei nawnlo in Zomi pasal takpi a lungsim vantungah khaitoh bangin hong om a, heh ding maw, kap ding maw... a thei kei hi]

"Pu Penglam aw, phamawh sa kei in, koh pen ka ut uh hangin ka nuntakna uh leitungah hong kik thei nawnlo ding hi. Ahizongin ka Zomi pihte kiangah Zomi a ka pian man bekbek un ka innkuanpihte uh, ka lawmte uh, ma mipihte uh ngai mahmahta sele ung Zomi a hazate khut thuak in koh ka nuntakna uh na taanlawh in, ka sinsan uh Zomi te tenna leitang ah kibua khia hi cih na gensak un. Kote thuakna hong theihpih Zomi lia leh taang te aw, kohte sisan Zogam leitanga kibuakhiate hangin note in Zomi Nam Ni nuamtak na zangta un...."

"Na khawlphot un, kong dotnop tampi om lai... kua na hia, na min bang ahia, na damlaiin na khua uh koilai, na lawm leh gual, na innkuanpihte kuate ahia... na khawllai un, kiho lai ni.... na ngakkkkkkk..."

"........ Zomi, Zomi, Zomi.........." cih bek lamkhang lam ah, luigal a kaan dong uh kiza vangvanga, Pu Penglam hopihna te a dawng man nawnkei uh hi.

A pau, a phun omlo, a taang, a pai kuamah omlo... tua mun ah kipuk in khuaphawklo in a tuuk khin uh hi. A khuaphawk kik uh ciangin Tedim Hospital inndei sung na hi a, Zomi Nam Ni a zangkhin, Zomi Nam Ni zatna pan a ciahte in Pu Penglam damlo lupna tungah a lum a veh ngeingai uh hi.....

Aw, Zogam!

No comments: