Tuesday, July 27, 2010

Florida Phawkna

Nai 21 sung vanleng nungakte kepkep, zuunzuun khit ciang USA kitu demdam sap hi. Vanleng nungakte zong mi mawkmawk hilo a mikang Zokam in cileng ‘mangkang’ icih diakte ahi uh hi. A khe suan uh manlang, a kal uh lah sau, a khutvik uh zong khauh ahih manin vanleng sungah nek ding dawn ding hong hawm uh ciang pai vutvut uh a, galkap khuanciah mahmah bang vatvat uh hi. Hong vik kha le uh kithallot mai leeng kilawm hi. A aw uh nem kik bilbel a, kamsiam bel nei khollo uh hi. Deih, deihlo, deih, deihlo hi ziauziau lel hi. ‘Deih pian mah veng aw’ cih nimnem, cih khilkhial te pawl kizang theilo vanglak hi. Ann hawm uh, la, ne. Niangtui hawm uh la, dawn. Theitui hawm uh la, dawn. A kuang leh bunghawm, hai guak te kipia kik a, amau zong nuihmai man nawn sese khollo in hong la kik lel uh hi. I duh lai, I deih lai leh nget kik theih a, lungdam takin hong pia kik bilbel uh hi. ‘Ei piak bang peuh na duh leh lungdam e’ bel ci duamduam tuan sese lo uh hi.

USA tung cih buang leitunga Beach minthang penpen khat a kigen Miami Beach muh loh ding ki utsamlo ahih manin kipai nuam sam hi. Beach ah pai ding cih pen nungak guaktang phialphial a tui bual TV khawngah I muhte a taktak a va mu ding cih ahih manin pasal hihna tawh kilawp mawhlo hi. Tuipi gei I pai ciang I nipisang naupangte in hong mu kei leh cih khat I lungsim in ki ut mawk hi! Paitheih, paimawh, ei zong by feih tawh kiphugawp a Florida kitungsuk sam hi. Ahi zongin Florida khempeuh Miami Beach na hilo ahih manin gam lapi mah beach etna dingin pai kul a, … tua lam den lam ciang a lem leh zomkik zaw ni.

Florida pen USA gamke khat hi a, Sunshine State na ci uh hi. Nitaang Gam cih a ngahna hang pen a gamke dangte tawh tehin Nisa tam kingah a, equator tawh zong kinai ahih manin khua lum in, khuahun tuamtuam nisa, guahzu leh meikaite in zong in na bawm deuh hi. A gam leilu lam tawh teh in hih leitaw lam gam pen simgam zaw a, buh zong piangzaw in, lo khawhna dingin zong hoihzaw a, Redneck zong na tamzaw pah hi. Tua hang mah in Abraham Lincoln te pawl in lokho pawl te tawh kikhen ding na hisak theilo uh hi. Tuate history tuampi hi. Sunshine State ahih manin gam lum zaw a, pitek putek adingin khuavot sangin a thuak nuamzaw ahih manin phalbi tawh aki kelki Florida pen teek kepna gam na suak phial hi. Mi a pensen zawh uh ciang Florida ah peem in, a sih dong uh tua ah teng uh a, vuk kia leh phalbi a khauhluatna Chicago lam sang mite in nuamsa zaw uh hi. Tua manin ‘giant nursing home’ tawh kibang ciin ciamnuih gensiamte in na gen uh hi.

Miami International Airport ah zan nai 1 in ka tuk suk deda leh khuapi sung pen mei na taang zihziah a, tuipi gei khempeuh lah kidawk ziziai ahih manin ka geia tu Spanish nungak thau lihliah zong ka en man nawn kei hi. A phei lian si, a awm lian si, a ban lian si – a lawt hi mai in ka thei hi. Vanleng sungah nek ding sawksawk zawlai. ‘Asengtaw lim ti, min o’ a cih bang un ‘Spanish te hoih ci lawt gawp uh’ kici phial hi. A hoih tuak kha lo hilel zaw ning e! Meitang lah etlawm, tuipi gei lah nopci. Inn lah sang thei tuak.

Ka tun zawh a sawtlo in Florida thu hong gengen uh a, a omsa Zomi pawlkhat tawh kimu in vamim sa peuh em in ka ne kawmkawm uh hi. Phuitong gah peuh muam in ka ne khawm uh a, a vot leh a ii, a phan leh a khumlo, a pawng leh a allo cih bang khawng nek ding kicing mahmah hi. Voksa aksa bawngsa kelsa… duhduh gen leng a kileithei hilel a, nek leh dawn ciangciang USA na patau deksuai lo mawk uh hi. Anne a hongsam tawh, niangdawna hong vakpih tawh, sumbuk leh khuasung hong vakpih tawh, milian milal bang keek in ki om a, mite hong itna leh deihsakna pen a lamdang genzawhloh zah dongin lian hi.

Hong gengen uh ciang Florida State pen na maimai lo hi. Miami pen leitung melhoih sanga tennis sat siam a minthang zaw Williams sisters te omna khua na hi a. A kimawl ding a kiphallopa pan leitungah a siampen Golf sat Tiger Woods leh a ekbuk khat bang gold tawh a kibawl a kici Miss World neipa Donald Trump te laitual lenna hi a. Let Gets Loud cih lasa siam Jennifer Lopez te, tennis star Maria Sharapavo te, actor John Travolta te, American Football siam minthang Tim Tebow te tenna gam na hi hi. Tua bek hilo Disney World, Water World, Hollywood Universal Studio, khapi tung kahna mun Kennedy Space Center, the Village, etc te omna gam zong ahi hi.

Zomi honpi khat leh midang zong a tenna mun leh gam zong hi ci kik ni.

Florida Zomi Innkuan (FZI) in thusiam takin ka tun zawh sawtlo in “Nitak Annkuang” (Dinner) hong umpih uh a, FZI kipatcil lai leh, a kipat dan, a makaite leh a nasepte uh hoihtak in hong gen in holim kawm, anne kawm, hun nuamtak nitak khat zankim dong dektak kizanga manpha kasa hi. Amau nuntakna ding bek hilo gam leh minam ading ban ah amau sung nopni dahni a kiphawk a kihuai a kihuh tuah diamdiam a a omna te uh mit mahmah tawh ka va mu a, thupi kasa a, nopci ka sa hi. Veng kigamla pipi himah leh vengsung makai leh thusa kiseh in nasep ding a om ciang in semkhawm uh a, kihuh a kul ciang sap kullo in kidelh uh hi. Zogam nuntakzia leh Zomi lungsim pai nailo uh a, itna leh kikhualna lian mahmah ahih manin mi nuamsa penpente ahi uh hi. Biakna tuamtuam a om uh hangin kikhopna hun kituaklo ahih manin ki uap liailiai uh a, camping leh crusade, seminar hunte ah kinusia lo in kisim tuah ciat uh hi. Nasepna ding kisam omleh kizonpih uh a, a cina khat om leh kikhoi uh hi. Christian innkuan nuntak dan ding ahi hi.

Zomi Community Church te in thugenna hun hong pia uh a, mi 40 val bang kikhawm uh hi. Khatvei mah a a tungpan Zomi hizah a om man pen a lamdang mahmah khat hi a, mailam ah kibehlap lai dingin ka um hi. Kikhopna a tamzaw ah kikhop tawp ciang a nek ding dawn ding innpua ah kikoih a, nasepna mun pan zong biakinn kidelh leh gilkial in kiomlo ding cihna hi. ZCC kikhopna ah makaite in thupulakna limci tak hong nei in kei leltak bang hong phat siam uh a, Zomi khat hihna tawh hong pahtawi siam uh ahih manin tua laia makai Pa Ai Mung te, Tg. Bass Thangpi te pen mi tei mahmah leh lumuhzi (kikholhkhawmna, social) a siam mahmahte hi uh cih kimu thei hi. Tua manin mi huai uh a, kikhop, kikholh zong nuam hi.

Burmese Christian Church ah Zomi World Cup 2008 makai Pa En Lian Pau in hong kikhoppih a, tua ah zong Zomi honkhat na kikhawm uh a, thugenna leh thupulakna khawng pau dang a kizat hang thungetna leh tetci panna khawng Zokam in a kizang thei lua na hi hi. Laiatpa in hong dingsak in hong muak uh a, hampha ka kisa hi. Nisuahna lam pan kipua pau ka theihlohte kizang ahih manin tua ni thugen bel a vekpi in ka thei khol kei hi. Zokam tawh bata piah lah om samlo ahih cianga.

Ka taam sungteng nitak ciang Tennis ka sat zel uh a. Shillong ah sangkahpih Tg. Lianpu zong na om a, a guitar tumna khut te tennis satna dingin zong na khauh mahmah mawk hi. Sia Mang leh sia Mang dang khat tawh, khuapih lawm leh gual khenkhat tawh zong kithuahna hi bilbel ahih manin Tennis sat pen nuam mawk hi. A gim huai dan bel gen vet kei ni in, a gei a nungakno phei ngo kikkek kisin ciauciaute en kawmkawm leng tawldam toto lel hi. Nikhat Tuipi gei ka vak uh a, guaktang a nisa ah kipho, nilum awi pawl zong na om kiukiu thong ahih manin khamtunga letli vak gimlua te ihmut ma-a Zo-aktui a dawn thute khong uh hong phawksak liang thong hi. ‘Heih, tua lam tawnzaw maw’ ci kawmkawm in ko zong Miami tuipi za pi ah ka kidiah suk uh hi. Luigal ah Europe leh Africa om a, kigalmuh banlo hi.

Lawm Thangpi (Bass Thangpi ci a kitheizaw) in “ann hong nekpih nuam ing ei” ciin hong phone tautau a, gamla tuak mahmah kasa hi. Ka ngakngak leh sawtlo cikin hong tungphei a, Tiger Woods te pawl gimnam kiza phial ding mun ah Mang-ann hong nekpih a, ngalpi a mat ni zingsang annek khit ciang, “ka lo zuak ing ei,” a ci pa bang hong phawksak hi. A inn lutna ding kelkong a tun ciang amah leh amah hong kihong kiaukiau a, a inntual ah a mawtaw hong khawlsak in, a innsungah ngalkhat banga a tang lupna room khawng hong lak kawikawi a, ‘nang bek tenna dingin pammaih si’ kici dekphial hi. Zolia kua peuhmah in a hamphat lawh tam maw! He he… Pa Thang family ten ann hong nekpih ciang a inn uh Five Star Hotel tawh kibang kasa a, meh tam si, khamvalte India lamah kipua thei leh ka utphial hi. ZCC makaipi Pa Ai Mung, USA ah Zomi te Sushi hual a pattahpa leh minam akhual mahmah in deihsakna annkuang hong umpih ciangin Zomeh leh Mikangmeh ka duh zawkzawk ka suak ziauziau uh hi. Founder hih ding a ut phadiak Zomi te sungah ‘kei Sushi founder hi’ng’ cih lungsim a nei tuanse lo, a kiniam khiat hih bang Zomi makai Florida ah a om pen hua lai zin kha Zomi peuhmah hamphatna ding hi. “Na laigelh I sim ciang Phuitong Liim ciden na hih ciang Phuitong phawkna in Phuitonggah ne ni,” ciin ann kham ciang inntek Pa Paupek in Phuitonggah kuang dim mahmah hong lui khia ziaizuai a, a dup deuhdeuh ka ten masa ciat uh hi.

Zomi World Cup USA 2008 hun sungin bawhlung sui kawm in ka pai leuleu uh a, tua ciang bel Washington DC Zovontawi te tawh ka hi uh hi. Ka team manager uh Pi Lun, Zotaang Home hi a, ama makaihna nuai ah quarter final na tung uh hi. Voksa, niangtui, moh, theitui, a kisam khempeuh amau hong vaihawm sak ban ah ka zinpi uh Pa Ai Mung te in lupna hong awn zawmah uh hi. Ann lah hong vak, a kisam khempeuh Zongeina diktak in mi 24 khawng hong vak zihziah uh hi. USA cih hang tuazah zindo ding pen ollo veve ding hi. Pa Lam Khup te tawh hong zindo nate khempeuh uh Zomi hih a nopna hi ciin ka ciamteh den lai hi. Tua bang mah in innkuan dangte in zong Zomi bawhlung siamte na zindo tek uh a, FZI te thupina kilang kasa semsem hi. Khatvei bek hilo a, kumsim ahih manin FZI te mi mawkmawk hilo uh hi cih ka phawk den hi. Bawhlung kisui, kigualnuam, kikhawlkhawm, etc. Zomi hih a nop mahmah hun ahi hi. Tua bang hun ah Florida ah om kha ka hih manin hampha ka kisa hi.

Florida ka phawkna khempeuh gen khin zolo ding ka hih manin a tom in gen zalzal ding ci leng: Pa En Lian Pau inn ah vamim sa ka em uh; Pa Khaipi in bawhlung sui Zovontawi teng ama mawtaw tawh hong puak ngiat a ann hong vak tawh; Phuitonggah limci tak ka nekna uh Pa Paupek inn; Zomi Christian Church ah thugenna hun hong kipiak leh hong kipahtawi; Miami beach ah khedap mangsak lianga ka vakgawp ni uh; mikang nungakte gei court ah Tennis ka sat nitak uh; FZI in nitak annkuang hong umpih uh; Jenifer Lopez inn gei lamah nitak tuipigeia lasa ka ngaih nitak uh; Hooters te gamtatna mun pawlkhat ka etna mun uh; Sia Dopi tawh ngasa ka siah vua ngakawi tawh ngasa anglang khat ka mat ni; etc… A dang tampi gen khit zawh pak ding ahilo pawl zong omlai.

FZI in hih banga laigelhna ding hunpha nong ngahsak uh ka lungdam. Mailam zong Topa’n minam leh gama ding sepna khempeuh hong gualzawhpih zel hen. //

Hau Za Cin
Phuitong Liim

No comments: